«و اقیموا الصّلاة و آتوا الزکاة و ما تقدّموا لأنفسکم من خیر تجدوه عند اللّه انّ اللّه بما تعملون بصیر». (سوره بقره – آیه 110)
نماز را بر پا دارید و زکات بدهید و بدانید که هرچه از کار خیر براى خود پیش مىفرستید، آن را نزد خدا خواهید یافت و به تحقیق خداوند به همه کارهاى شما آگاه است.
همچنانکه نباید انسان گناهان را هرچند کوچک و محقّرند، کوچک بشمارد و نادیده بگیرد زیرا ممکن است غضب و سخط الهى در همان گناه کوچکى باشد که از نظر انسان کوچک است ولى از نظر خداوند بزرگ، گو اینکه اگر انسان گناهان را کوچک شمرد، به تدریج قلبش پر از گناه مىشود و دیگر مجال هدایت و اصلاح براى او نمىماند. به همین منوال است، اعمال و کارهاى خیر، پس ممکن است از نظر ما یک کار خیرى کوچک و بى ارزش باشد ولى از نظر خداوند، بسیار ارزشمند باشد؛ از آن که بگذریم همین کارهاى خیر کوچک است که به تدریج زیاد مىشود و هرچه بیشتر شود، از گناهان ما کاسته شده و بر ثواب و اجر ما افزوده مىگردد. و به هر حال تمام کارهاى خیر ما چه کوچک و چه بزرگ، در روز قیامت مایه خرسندى و اطمینان خاطر ما است.
پس هیچ کار خیرى را نباید کوچک شمرد، همچنانکه نباید به کارهاى خیر بسیار، مغرور شد، زیرا قصد قربت و خلوص در هر دو حالت لازم است، تنها چیزى که در اینجا مطرح است، این است که ضمن داشتن خوف و هراس از هر گناه کوچکى، انسان باید به هر کار خیر و عمل صالحى که انجام مىدهد – هرچند کوچک – امیدوار باشد، اى بسا همان یک کار خیر موجب غفران تمام گناهان انسان گردد و تأمین کننده بهشت برین باشد.
در روایتى از حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده است که فرمود: «افعلوا الخیر ولا تحقّروا منه شیئاً، فانّ صغیره کبیر و قلیله کثیر».
(بحار، ج 71، ص 190)
کار خیر انجام دهید و هرگز چیزى از آن کوچک مشمارید چرا که کوچکش بزرگ و کمش افزون است.
و در روایت دیگرى از امام صادق علیهالسلام نقل شده است که مىفرماید:
«لاتصغّر شیئاً من الخیر، فانک تراه غداً حیث یسرّک». (بحار، ج 71، ص 182)
و هیچ کار خیرى را کوچک مشمار، زیرا فرداى قیامت آن را به نحوى خواهى دید که مایه خرسندى و خوشحالیت باشد.
و در این آیه مبارکه نیز به همین معنى تصریح شده است که نتیجه هر کار خیرى را در روز رستاخیز خواهید دید، و آنچه از اعمال صالحه که از پیش براى خود بفرستید، نتیجه شیرینش را در خواهید یافت. و آنچه در این آیه دیده مىشود تأکید بر نماز و زکات است، سپس مىفرماید هر کار خیرى را پیش فرستادید، آن را نزد خدا خواهید دید. و با اینکه نماز و زکات نیز از اعمال خیر است ولى چون از اهمّیت بیشترى برخوردارند لذا خداوند آنها را مقدّم بر تمام کارهاى خیر داشته است، پس اگر انسان نماز بخواند و رابطه معنوى خود و خدایش را قوى و محکم گرداند و زکات مالش را بدهد و از این راه نیز رابطه خود و بندگان خدا را محکم نماید، بى گمان راه را براى سایر اعمال خیر بر روى خویش باز کرده و به توفیقات الهى، موفّق خواهد شد زیرا کارهاى خیر از این دو حالت خارج نیست یا براى خودسازى و تزکیه نفس و ایجاد رابطه معنوى بین انسان و معبود است و یا براى بذل مال در راه خدا و تقویت رابطه معنوى بین انسان و بندگان خدا است.
در آخر آیه آمده است که: خداوند به هر کارى که انجام مىدهید آگاه است. و این جمله براى تأکید بر این مطلب است که خیال نکنید، کار خیرى از کارهاى شما نادیده گرفته و یا به حساب آورده نشود بلکه خداوند تمام کارهایتان را به حساب مىآورد و از هیچ کوچک و بزرگى فروگذار نخواهد بود. در سوره آل عمران آیه 30 نیز همین معنى را مىبینیم که مىفرماید: «یوم تجد کل نفس ما عملت من خیرٍ محضراً» روزى که هر کس هرچه کار خیر انجام داده است، روبروى خود حاضر ببیند.
و در آخر سروه زلزال نیز مىخوانیم: «فمن یعمل مثقال ذرّة خیراً یره و من یعمل مثقال ذرّة خیراً یره» هر که به اندازه ذرهاى کار خیر داشته باشد آن را خواهد دید و هرکه به اندازه ذرهاى کار بد داشته باشد، آن را خواهد دید.
